Introduction

RENEWING THE LIFE OF THE YOUTH
ROCO KWO PA BULU

Buk pwonye man ki yubu ki kony pa dul adek ma pe jenge ikom garmente ma tamgi orwatte piryemo can ilobo pa ocol.

 

THRIVEGULU

Dul acel matye ka konyo lwak me kumalo me Uganda me nongo nicang ki itim Alany me lweny pa lumony pa Joseph Kony. THRIVEGulu miyo Kony ki jo ma guloyo ki Lweny pa kony me doko oteka kun pwonyo gi ki medo kero gi me kwo pir gi kengi wek gutii matek me kelo dongo lobo ikabedo gi.

 

ENGAGE NOW AFRICA

Ocake I mwaka 2002 ENA tye ka timo tic me tudu wat ki tyelo kor bulu, dog gang ki lwak me kabedo moni pi lweny ikom can kun gi giketo gen, gi miyo pwony iyoo mapatpat ikom: kwan, gwoko lim, nongo pwony me bedo I ot, bedo I dul ki jwayo tim opii.

 

INTERWEAVE SOLUTIONS

Tiyo me kwanyo dano ki ican terogi ilonyo kun gi jenge ikero me tic kacel ki jirani idul me jenge kengi. Gimiyo jami tic pwony ki tyelo kor kwan, nyayo lim, miyo kero ki tic ki lwak ki dongo dano acel acel.

 

PWOC MADIT BOT JO MUKONYO COYO BUKPWONYE MAN:

Akidi Brenda Nancy, Akanyo Monica Zam, Apiyo Babra, Orach Jennifer, Ojok Francis, Amayo Irene, Afoyochan Prisca, Atek-Kirwot Sarah Oneka, Acaye Robin, Akello Sharon, Ayot Innocent, Ocitti Francis, Aber Clare Sophie, Odong-piny Muzamil, Akello Gladys, Apiyo Brenda, Anena Prossy, Bongmin Fred Philips, Auma Julian, Aber Agness, Onen Vincent, Opworwot Christopher, Acayo Okello Martina, Alal Single Dora, Mick Hirsch, Lynn Curtis, Ruth Vidaurre.

 

ROCO KWO PA BULU — Renewing the Life of the Youth Acoli/English Youth Literacy Manual — ACH_YTHLITv1.0

Copyright © 2019 | a Collaboration of THRIVEGulu and Interweave Solutions

Table of Contents

LACIM

DUL MAPATPAT

Yoo kwo  ……………………………………………………………………………………………2

Nukta  ……………………………………………………………………………………………….4

Dul me 1 Adwogi pa lweny …………………………………………………………………..6

Dul me 2 Can………………………………………………………………………………………8

Dul me 3 Miti mapol …………………………………………………………………………..10

Dul me 4 Nyom con ……………………………………………………………………………12

Dul me 5 Two …………………………………………………………………………………….14

Dul me 6 Kwiya piny……………………………………………………………………………16

Dul me 7 Kukukuku…………………………………………………………………………….18

Dul me 8 Tic ki yadi i yoo marac…………………………………………………………..20

Dul me 9 Woro pe……………………………………………………………………………….22

Dul me 10 Wat ikin bulu I dog gang………………………………………………………24

Dul me 11 Wat ikin bulu ki dul mapatpat……………………………………………….26

Dul me 12 Twero pa bulu……………………………………………………………………..28

Dul me 13 Tic ki nyonyo me kube I yoo marac……………………………………….30

Dul me 14 Woro lacwec……………………………………………………………………….32

 

 

ENGLISH SECTION

Letters, Sounds, Numbers, Vowels & Consonants…………………………………..34

English Alphabet…………………………………………………………………………………36

Unit 1 The Effects of War……………………………………………………………………..40

Unit 2 Poverty……………………………………………………………………………………..41

Unit 3 Unrealistic Expectations…………………………………………………………….42

Unit 4 Early Marriage………………………………………………………………………….43

Unit 5 Poor Health………………………………………………………………………………44

Unit 6 Ignorance…………………………………………………………………………………45

Unit 7 Violence……………………………………………………………………………………46

Unit 8 Substance Abuse……………………………………………………………………….47

Unit 9 Lack of Respect…………………………………………………………………………48

Unit 10 Relationship between Youth and Their Families…………………………49

Unit 11 Relationship between Youth and Other Organizations…………………50

Unit 12 The Rights of Youth………………………………………………………………….51

Unit 13 Using Social Media in a Bad Way……………………………………………….52

Unit 14 Respect for God……………………………………………………………………….53

 

 

1

Yoo Kwo

YOO KWO MAPATPAT

  1. Cam kacel, myel, miyo mic, neno tuku, bedo ki yomcwiny, limo
  2. Kwano buk lega, miyo kony ki lucan, gen, mar,
  3. Nyayo cente, timo tic ma kelo cente, goyo bajet, gwoko
  4. Bedo kacel ki jo ma orumu wa, yot kum wa, kukukuku, twero pa
  5. Ngec me kwan pa lwak ki jo ma i
  6. Wat ikin dako gin ki
  7. Lutino, dako, lacoo ki wadi mabedo gang
  8. Tic ma in itimo ka piny Tic atima ni makelo cente ki me gwoko gang.

 

MITI NI

Wek wabed ki kwo mupore, omyero wamede ki gwoko yoo kwo wa ma pirgi tego   bot wa. Go cal lawala kwo ni macal ki ma itye ka nenone ni.

 

 

2

 

 

 

 

 

LAWALA NI ME KWO NI

 

TIC ATIMA

  1. Yer yoo kwo aboro ma pirgi tego
  2. Go cal lawala marwatte ki yoo kwoni i canduk aboro ma orumu lawala
  3. Ket lacim ma nyutu kit ma itye katimo kwedde i yoo kwo acel Kama itye ka timo iye marac -goro tye iye, ket lacim x cok idyere ki dyere kama itye katimo iye maber,ket lacim x ni wa itenge cok ki agikki.
  4. Ka dong iketo lacim i canduk weny, tel tol i rib kin x Tii ki canduk ma itung acuc ni me coyo gin ma ibitimo wek yoo kwo ni obed mupore. Ka imito kacoc malac iromo tic ki karatac buk mukene me goyo yoo kwo ni me coyo gin ma ibitimo me yubu ne.

 

NYWAKO TAM

  • Yoo kwo ni mono inongo tye nini?
  • Inongo ni itye ka kwo mupore?
  • Wek ibed kwo ma pe ijenge i kum dano; pire tek ni itim maber i yoo weny ento pe idog tic ci nyo ibiacara keken?

 

 

 

3

Nukta

 

ACOLI SECTION:

NUKTA  I  LEB ACHOLI

Pwony coyo nukta magi ki coc macegocego magi bene kit ma itye ka neno kany ni.

 

 

Aa     Adoko

 

Bb     Bao

 

Cc     Cat

 

Dd     Dogola

 

Ee     Eni

 

Gg     Gwok

 

Ii       It

 

Jj      Jo

 

Kk     Kumu

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ll      Lil

 

Mm   Mon

 

Oo     Okok

 

Pp     Pur

 

Rr      Ret

 

Tt      Tic

 

Uu      Uru Ww   Wang Yy      Yub

Ng     Ngom

 

Ny     Nyanya

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5

Dul me 1: Adwogi pa lweny

 

KWAN

Ocira obedo latin kic ma lunyodone kinekogi ikare me lweny pa Kony. En oyabo kwo kenekene ma oweko en pe okwano. Kwo obedo tek ki en tutwal dok bene onongo en pe ki lureme.

Inino mo acel, en owinyo yub pa bulu mapore ki peko ma cal ki ma en tye ka wok ki iyeni, ci oweko okelo alokaloka ikwone matek.

 

NYWAKO LAPENY

  • Ocira obedo latin ma ningning?
  • Gin ango ma ogengo Ocira kwan?
  • Gin ango ma okelo alokaloka i kwo pa Ocira?
  • Ka onongo ibedo Ocira kono itimo gin ango?

 

6

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Ocira–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA

IKOM ODODO PA OCIRA

lwe                 lweny

al                     alokaloka

ma                  mar

yu                   yub

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

lwero  lwet  lweng  lwegelwege   alok   aloko   aloki   aloyo   alot maro manok marac maru mare yubu yubi yutu yuba yugi

 

 

 

 

GIN ATIMA

Yub tuku macek pi dakika maromo 3-5 me medo nywako tam wek okel niang maber ikom ododo pa Ocira ni.

Lapwony omyero omii labol ikom kit ododo macalo pa Ocira ni me gonyo tyen tuku man.

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Adwogi pa lweny kelo bedo kic
  2. Lweny weko warwenyo dano ma pirgi tek i kwowa
  3. Bedo i dul pa bulu konyo me kelo alokaloka bot bulu
  4. Lweny balo anyim pa lutino

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma magi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7

Dul me 2: Can

KWAN

Opobo tye laco ma kume wac kun en tye ki lutino abic kulu. En onongo tye lacan ma peke ki gin me gwoko lutinone. En dong ocito ka lego kony ki bot lareme Otim. Otim owace ni en odok gang omak pur ci biryemo can.

 

NYWAKO LAPENY

  • Opobo obedo kit laco ango?
  • Pingo Opobo ocito ka lego Otim?
  • Opobo twero timo gin ango me ryemo can?
  • Ka onongo in kono onongo itimo gin ango?

 

 

 

8

 

 

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Opobo–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA OPOBO

wa                   wackom

ca                    can

pu                   pur

ga                   gang

le                     lega

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

wat waro watum wacu  wac  waa cac  cam  caro  cato  cak   cana putu                       pul              puni              pura gage   ganggang    gara    gamo   lek leko lee lela lelo

 

 

 

 

GIN ATIMA

Pok ot kwan iye aryo. Dul acel: nywak lok ikom aduki pa wac kom. Dul me aryo: nywak lok ikom gin ma watwero timo me ryemo can I ot.

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Ripo cing kacel i ot
  2. Kony lawoti me donyo i dul
  3. Lega tutwal pe konyo gang
  4. Nywal labongo yube rac

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9

Dul me 3: Miti mapol

KWAN

Apiyo obedo ki miti me jami mabeco oweko ocako mito laco ma lalonyo. En onongo pe ki ngec ni laco meno tye ki ngolo pien gubedo ka kube ki cim keken. Motmot en oniang ni laco meno tye lalonyo ento langolo. Ingeye, en oweko laco meno woko, oloko tame ci ocako kwo maber.

 

NYWAKO LAPENY

  • Miti ma lamal pi jami mabeco mono ber?
  • Ber mono me poto i mar ki cim labongo nene wang ki wang?
  • Rac pa tic me kube ki nyonyo i mar tye ngo?
  • Ipwonyo ango ki ikum ododo pa Apiyo ni?

 

 

10

 

 

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Apiyo–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA APIYO

la                    langolo

tye                 tyelo

me                  mere

nga                 ngolo

mi                   mit

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

lago lacac laco lagopa  laminy  tyeko tyen  tyengo  tyero  tyer  meno  medo  mete  mero  mege  nga                  ngec       nget   ngat mito miti ming mino min

 

 

 

 

GIN ATIMA

Pi dakika maromo 6 – 8, nywak tam ikom jami aryo;

  1. Adwogi pa miti ma lamal tutwal
  2. Miti ki ngat ma pe ineno kome kun ikupe ki cim cing

Lapwony omyero odoo nywako tam man wek kubed malupe ki ododo pa Apiyo ni.

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Miti ma lamal teri i jami ma rac
  2. Wackom rac
  3. Jami me nono pe konyi
  4. Tii matek me nongo jami mabeco

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

11

Dul me 4: Nyom con

KWAN

Akello obedo latin kic ma otamo me cito ka nyome con me cobo pekone. Lacen, lacoo ma en onongoni onywal kwede lotino aryo ci okwere woko. Akello wiye ocung woko pien en pe twero gwoko lutinone kene. En dong odonyo i dul pa bulu ci opwonye iye yoo me ryemo can ki gwoko gweni.

 

NYWAKO LAPENY

  • Akello obedo anga?
  • Adwogi pa nywal con okelo gin ango ikum Akello?
  • Waromo konyo Akello ningning?
  • Pwony ango ma inongo ki ikum ododo pa Akello?

 

 

12

 

 

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Akello–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA AKELLO

la      latin      lacen      lacoo on  onywal  odonyo  oneno ny   nyom    nyome    nyayo ba balo

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

lar  lapur  lapeny  lacan  laming onen oneko onyang onino oneko nyen nying  nyero  nyaro  nyang  bar banya baro bale badi bayo

 

 

 

 

GIN ATIMA

Pok ot kwan I dul aryo;

  1. Acel: Nywak tam ikom rac pa nyome con macalo yoo acel me konyo ryemo
  2. Aryo: Nywak tam I kom ber pa bedo I group macalo yoo acel me ryemo

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Nyom con balo anyim
  2. Nyon con kelo nyodo ma pe iyube pire
  3. Medo can i gang
  4. Kelo tele i paco
  5. Balo kwan

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

13

Dul me 5: Two

KWAN

Odong bedo awobi me mwaka apar wiye abongwen. En obedo ki miti me nyom ento ki gum marac en onongo anyaka ma tye ki kwidi two jonyo. En bene dong tye ki two jonyo. Bedo i dul pa bulu okonyo en mada pe me jalo kwone oweko en ocako gwoko opego.

 

NYWAKO LAPENY

  • Odong obedo anga?
  • Gin ango ma otime ikum Odong inge nyom?
  • Waromo konyo dano ma calo Odong nini?
  • Pwony ango ma inongo ki ikom ododo pa Odong?

 

 

14

 

 

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Odong–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA ODONG

bu                   bul

mi                   mit

ge                   gen

jo                    jonyo

kwa                kwan

lu                    lut

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

bulu butu  buk  buku  bulla  bulle miti    mita    mito    mic     miyo geno     gedo     gengo      gero jonyo  jolo  jogo   joko   jonyi   kwano kwato kwalo kwango kwaro lunyodo lupwonye lutino lukony

 

 

 

GIN ATIMA

Nywak tam ikom lok magi;

  1. Kit ma watwero gwoke kede ikom two makobo ki
  2. Kit ma ngat ma tye ki two jonyo twero gwoke kwede wek en okwo pi kare

Lapwony omyero okony me doro nywako tam man wek okel niang maber ikom ododo pa odong ni.

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Pime pi two mapatpat pire tek
  2. Kwiya pinyrac
  3. Leyo jami mabit rac
  4. Bed ki ngat acel keken i mar me mit
  5. Obedo tici me gwoko kwoni`

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

15

Dul me 6: Kwiya piny

 

KWAN

Onen obedo latic pakaca ma cero dok wero yeya. Nino mo en otiyo ki dirone me culu bur ma tye i yeya. Won yeya obedo ki yomcwiny pi tic pa Onen ci omine cul madit pi diro ma en otiyo kwede. Ento pi kwiya piny pa Onen, en obalo cente ni weny I mero ki camo raa ki mon.

 

NYWAKO LAPENY

  • Ngo ma onongo Onen romo time ne ki cente ni me loko kwo ne?
  • Bedo ki diro mapol konyi ningning?
  • In itye ki kit diro ango?
  • Pwony ango ma inongo ki ikom ododo man?

 

 

16

 

 

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Onen–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA ONEN

bu                   bur

ye                   yele

ce                   cero

di                    diro

pa                   paro

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

buru  butu  buk   buku   buk ka   yeya   yeyo   yero   yen    yenyo cere  celo  ceno  cente   cek   cen dit  didididi   diro   dire    diya pakaca pak  pako pala payo

 

 

 

 

GIN ATIMA

  1. Yub tuku macek pi dakika 3-5 ikom ododo pa Onen
  2. Nywak tam ikom ber pa keto cwiny ka tiyo tic maber ma Lapwony omyero otel tuku ki nywako tam man ki tito lok macegocego me gonyo tyen tuku man.

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Diro ber
  2. Bedo ki ryeko yabo anyim
  3. Keto cwiny pire tek
  4. Ribe ki dano ryemo kwiya piny

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

17

Dul me 7: Kukukuku

KWAN

Ayaa tye min ot ma mwakane pyeraryo wiye acel dok tye ki lutino aryo. Pi mwaka mapol, en obedo ka kanyo cware pien onongo en lwenyo ikome dok pe gi nywako tam kacel.

En owaco pi peko man ki lunyodone wa ki lunyodo pa cware bene. Gin guketo lok man piny ci gupwonyo Ayaa gin ki cware dok bene cware ocako kwo maber.

 

NYWAKO LAPENY

  • Ayaa obedo anga?
  • Kit kukukuku ango ma onongo tye i ot pa Ayaa?
  • Ayaa otimo gin ango wek kuc ki mar obed i otgi?
  • Niang goroni ki pa laremi konyi ningining me kwo maber?

 

18

 

 

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Ayaa–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA AYAA

ny                   nywako

ka                    kacel      kanyo

ku                    kukuku

lu                    lutino

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

nywaro nyamo nywalo  nywaro kakare kany kanyakanya  kanyoo  kun  kumu   kuno    kulu    kulo luwote lupwonye lut lumar

 

 

 

 

GIN ATIMA

Pok ot kwan I dul aryo;

  1. Nywak tam ikom rac pa bedo ki kukukuku
  2. Nywak tam I kom ber pa nywako tam I ot macalo dako ki
  3. Nywak tam ikom kit ma watwero gengo kwede

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Bedo ki kukuku balo ot
  2. Winyo lok juku kukuku
  3. Kukuku kelo can i ot
  4. Yenyo kony me nywako tam konyo juko kukuku

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

19

Dul me 8: Tic ki yadi i yoo marac

KWAN

Ocora obedo awobi ma tye ki lareme ma nyinge Okumu. Okumu tye i dul pa awobe ma gimato kongo, taa, jai ki bene namo i yoo marac. Inino mo acel Ocora obedo ki lureme maracuni ci omer matek ka ocako mito nyako ma watte. Lunyodo pa Ocora gudaa mada iwiye ci en oyee bale dok oyee loko kwone.

 

NYWAKO LAPENY

  • Ngo ma otime i ododo man?
  • Adwogi pa mito nyako ma wat?
  • Pingo lunyodo pa Ocora gudaa i wiye?
  • Pwony ango ma watwero nongo ki i ododo man?

 

 

20

 

 

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Ocora–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA OCORA

ny                   nywako

ka                    kacel      kanyo

kw                  kwo

lu                    lutino

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

nywaro nyamo nywalo nywaro kakare kany kanyakanya kanyoo kwot kwar kwon  kwan  kwiya luwote lupwonye lut lumar

 

 

 

 

GIN ATIMA

Yub tuku macek pi dakika 3-5 ikom ododo pa Ocora ni.

Lapwony omyero otel tuku man ki tito lok macego cego me gonyo tyen tuku man.

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Tic ki yadi iyoo marac rwenyo ngec
  2. Kelo two
  3. Cwali ka timo bal ma pe ingeyo
  4. Kelo gero

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

21

Dul me 9: Woro pe

 

ODODO PA OJOK

 

KWAN

Ojok obedo latin awobi ma pe woro lunyodone. Pi man, lunyodone gujuku culu en woko i gangkwan. Inino mo acel, Ojok ocito i pwonye pa bulu ci owinyo pwony mabeco mada. En oloko kwone ci lunyodone gucako cule i gangkwan odoco.

 

NYWAKO LAPENY

  • Ojok obedo anga?
  • Ojok ocako bedo laworo pingo?
  • Winyo pwony pa bulu konyowa i yoo mene?
  • Wan bulu wanongo pwony ango ikom ododo man?

 

 

 

22

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Ojok–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor  bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA OJOK

wo                  woka     woro

lu                     lunyodone

ga                   gangkwan

bu                   bulu

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

won  wot   wol   woda   woto lunyodo lupwonye ludito lunywar gang                        gari              gale             gagi bul butu bunga bunyu bura but

 

 

 

 

GIN ATIMA

Yub tuku macek pi dakika 3-5 ikom ododo pa Ojok ni.

Lapwony omyero otel tuku man ki tito lok macego cego me gonyo tyen tuku man.

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Woro lunyodo ki jo ma dongo ber
  2. Bedo i dul loko kwo pa dano
  3. Bedo lawiny lok medo gen ikomi
  4. Bedo i pwonye medo kero pa dano

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

23

Dul me 10: Wat ikin bulu I dog gang

ODODO PA AYUBU

 

KWAN

Ayubu obedo latin kic ma kwo ki nerone. Lunyodone gutoo ma en pud tidi dok bene onongo en kwano kilac abic keken. Nero pa Ayubu tye ngat ma olony ci en ocako mede ki culu Ayubu. Motmot Ayubu ocako kwo me wake kacel ki lureme ma kwogi pe beco. Lapwony otito lok man bot nero Ayubu ci ma opwonye motmot naka en oloko kwone odoko maber.

 

NYWAKO LAPENY

  • Ngo ma otime marac i ododo man?
  • Pingo nero pa Ayubu ocito i gang kwan?
  • Ngo ma onongo Ayubu twero timo pi konyo kwone?
  • Ka onongo in ibedo Ayubu, gin ango ma onongo itwero timo maber me konyo kwoni?

24

 

 

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Ayubu–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA AYUBU

wa                   wake

ol                    olony

kwo               kwo

cu                    culu

ne                    nero

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

wackom wat watum wany watum olot   olet   olo    oola    oloyo  kwone kwoni kwon kwoyo kwon cula   cura   cupa    cukul    cuna neri neto nena neno neb

 

 

 

GIN ATIMA

Yub wer macek ikom ododo pa Ayubu ni.

Lapwony omyero okony kit me yubu wer man maber ma kelo niang ikom ododo man.

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Bedo ki lurem marac pe ber
  2. Woro pire tek
  3. Tim caro balo anyim
  4. Bedo lawiny ber

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

25

Dul me 11: Wat ikin bulu ki dul mapatpat

ODODO PA AKOT

 

KWAN

Akot onongo tye latin kwan me kilac abicel ikare ma minne ocako diyo en me weko kwan me nyome ki laco ma lalonyo. En oweko kwan woko ento kombedi tye ka deno can pien lalonyo meno oweko en woko ki lutino adek. Akot gin ki minne ducu pe gitwero gwoko lutino magi. Lurem Akot gucwalo en i dul kwan-gi mo ci opwonyo kit me nongo lim ki pito pot dek.

 

NYWAKO LAPENY

  • Akot onongo kwano kilac adi?
  • Kony ango ma bulu romo nongo ne ki bot dul mapatpat?
  • Ngo ma balo wat pa bulu ki dul mapatpat?
  • Gin ango ma bulu romo timo ne me bedo ki wat maber ki dul mapatpat?

 

26

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Akot–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

 

 

 

didicdiyodirodilodiricadino
cocoococconcoro     colcomocoyo
kokongokot kom kony

 

 

 

 

 

GIN ATIMA

Pok ot kwan iye aryo; Dul acel, gunywak tam ikom ngo ma bulu twero timo me bedo ki twero I anyim gi maber. Dul me aryo, nywak lok ikom ngo ma onongo Akot twero timo me konyo kwo ne kenekene. Kacel, wanywak ikin wa, ber pa bulu me bedo ki wat maber ki dul mapatpat macalo Lunyodo, dul pa gamente ki dul mukene calo ma pe jenge ikom gamente.

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Lutino omyero gubed ki woro
  2. Yelle me keto cwiny matek o i anyim
  3. Lutino myero pe gucaa tic
  4. Diyo cwiny mite
  5. Ribe ki gen piretek

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

27

Dul me 12: Twero ba bulu

ODODO PA LAMUNU

 

KWAN

Lamunu obedo latin kwan madit loyo ki i ot kwangi. Lupwonye gubedo ka tic ki leb marac i kome wa lutino kwan bene gubedo ka nyere. Man, oweko Lamunu oweko kwan ci onyome woko con. En obedo dong ka yenyo kony ci onongo luber kit ma gukonye ka gucwale ka kwano tic cing ma oweko okonyo kwone.

 

NYWAKO LAPENY

  • Lamunu obedo latin kwan ma nini i gangkwangi?
  • Anga-gi ma gubedo ka tic ki leb marac ikum Lamunu?
  • Lamunu oweko kwan pingo?
  • Itwero timo gin ango me konyo dano ma calo Lamunu?

 

 

28

 

 

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Lamunu–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA LAMUNU

tw                  twero

gu                   guru

ny                    nyere

ko                   kony

ti                     tic

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

twon     twoyo      two      twono gudu  gurup  gudonyo   gubalo nyaro    nyero    nywal    nyom konyo kongo koyo kona konye  tingo tidi tito timo tino

 

 

 

GIN ATIMA

Nywak tam ikom jami magi;

  1. Nywak lok ikom rac pa lok ikom dano, lok marac ikom dano kelo adwogi macalo ma ning ning?
  2. Nywak tam ikom ngo ma Ayaa onongo twero timo ne pi kwo ne ne?
  3. Tam ango ma watwero mino ki dano ma loko marac ikom luwotgi?

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Tic ki leb marac ikum lutino kwan rac
  2. Lupwonye myero gunyut lanyut maber
  3. Miyo kwo matek bot latin kwan twero balo kwone
  4. Bulu tye ki twero maromaroma ki dano mukene ci twero gi omyero ki wor
  5. Obedo twero pa ngat mo keken me kwan
  6. Obedo tic pa Lupwonye me cuku cwiny Lutino i gangkwan

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

29

Dul me 13: Tic ki nyonyo me kube I yoo marac

KWAN

Akanyo tye latin kwan me cinia dok tye ki cim cing. En ki luwote gibalo cawagi ka neno cal/bwideo maracu.

Inino mo acel, lapwony omake ka neno cal maracu ci odaa i wiye matek ni owek tic ki cim iyoo marac. Akanyo owinyo lok pa lapwony ci omako kwan matek.

 

NYWAKO LAPENY

  • Akanyo obedo anga?
  • Akanyo ki luremeni gubedo ka timo gin ango?
  • Lapwony otimo gin ango ki Akanyo?
  • Pwony ango ma inongo ki ikom ododo pa Akanyo?

 

 

30

 

 

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Akanyo–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA AKANYO

ob                   obedo

gu                   guru

ny                    nyere

ci                     cim

wi                   winyo

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

obalo   obolo   obale   obino  gubedo gudong gudonyo gubalo nyonyo  nyero  nywal   nyom  cinema  cing  cinga  cinen  cimo  wic winyo wino wilo wito

 

 

 

GIN ATIMA

Yub tuku macek pi dakika 3-5 ikom ododo pa Akanyo ni.

Lapwony omyero otel tuku man ki tito lok macego cego me gonyo tyen tuku man.

 

NGEC MA  PIRGI TEK  IKOM DUL MAN

  1. Pwonyo lutino obedo tic pa dano ducu
  2. Lutino obedo anyim me lobowa
  3. Myero wakony tiro lutino i yoo maber
  4. Tic ki nyonyo me kube i yoo marac balo
  5. Winyo lok yabo anyim
  6. Kony lawoti ma pud pe obale
  7. Kwan matek obedo tic pa latin

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

31

Dul me 14: Wowo lacwec

ODODO PA LAKOP

 

KWAN

Lakop tye latin kic ma maro lego Rubanga pi kony. En pe kwano pi peko me cente. Ikare mo lapwony dini kica omake ikum Lakop, otero en i cukul ka pwonyo tic cing. Inge dwe abicel, Lakop odwogo ki diro mapol kun en bene ocako konyo bulu mukene.

 

NYWAKO LAPENY

  • Lakop obedo anga?
  • Lakop ki luremeni gubedo ka timo gin ango?
  • Lapwony otimo gin ango ki Lakop?
  • Pwony ango ma inongo ki ikom ododo pa Lakop ni?

 

 

32

 

 

 

 

 

 

LOK PA LAPWONY

Nywak tam I kom dwon nukta magi ma piny ci icoo nyo ilung lawala ikom gi I ododo pa Lakop–ni. Nyig lok mukene mene ma tye ki dwon nukta magi? Coo–gi I kor bao nyo I bukki.

 

 

 

 

NYIG LOK MA AA IKOM ODODO PA LAKOP

di                    dic

ma                  ma

la                     lacwec

ru                    rubanga

le                     lega

 

NYIG LOK MA WINYE MAROM

diro  dini  dino  diyo  diki   dikal maro mayo mako macok macol laryem latin latic lapwoc lapwony ruping     rune   ruk      rumo lengo lenyo leng                           lero

 

 

 

GIN ATIMA

Nywak tam ikom jami magi me kelo niang ikom ododo pa Lakop ni;

  1. Ber pa woro Rubanga macalo bulu tye kwene?
  2. Nywak tam ikom ber pa bulu me konyo bulu luwotgi?

 

NGEC MA PIRGI TEK IKOM DUL MAN

  1. Woro ki lworo lacwec aye acakki me ryeko
  2. Kica pire tek
  3. Kub ngec ma itye kwede bot lawoti
  4. Bedo ki mar ikom lawoti weko gum maki
  5. Leg Rubanga ikare ducu wek Rubanga okonyi
  6. Lacwec bedo cok ki ngat ma gene

 

TIC ATIMA

Coo nyig lok acel nyo dul lok makelo niang I kom gin ma Kipwonyo tin. Bed ka nwoyo timo ne ki gang wa ki I dul ma megi bene.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

33

Letters, Sounds, Numbers, Vowels & Consonants

 

NGEC BOT LAPWONY

Kit ma ki lwongo kwede nukta mukene I leb munu cok rom ki me Acoli ento tyen lokgi patpat.

 

 

ACHOLI

 

ENGLISH

 

Aniang

an

an     and

can

fan

Ono

on

on     gone

tone

phone

Linda

in

in       ink

inside

spin

Wuuno

un

un     under

until

undo

Wekka

we

we     week

went

weave

Yiino

no

no     note

nose

nope

Ngoma

go

go     got

gone

goat

Bana

ba

ba     bad

bat

bag

Pakasa

pa

pa     parent

pan

pant

Tema

te

te      ten

tell

tent

 

NUMBERS

 

1

one

6

six

11

eleven

16

sixteen

2

two

7

seven

12

twelve

17

seventeen

3

three

8

eight

13

thirteen

18

eighteen

4

four

9

nine

14

fourteen

19

nineteen

5

five

10

ten

15

fifteen

20

twenty

 

 

 

34

 

 

 

 

 

 

 

 

ENGLISH SECTION:

VOWELS  AND CONSONANTS

 

 

 

VOWELS

There are 5 vowels in the English alphabet (and sometimes 6):

 

a         e         i         o         u         (and sometimes y)

Vowels combine with consonants to form words:

 

 

TWO

LETTER

WORDS

 

me

in          to

be

is

no

at

am

as

on

we        it

go

an

my

so

up

us

 

THREE LETTER WORDS

 

c + at = cat c + an = can

 

h + at = hat m + an = man

 

b + at = bat b + an = ban

 

r + at = rat r + an = ran

 

cat

hat

cup

mop

 

sat

yes

was

bat

top

toy

ton

 

sun

way

boy

but

can

dog

pig

 

leg

hen

sad

ran

arm

pen

bed

 

men

man

bus

dig

bad

led

war

 

sit

lip

tea

pit

see

fig

get

 

jam

kit

not

FOUR

note

LETTER

look

WORDS

pine

 

 

 

take

 

 

 

ring

 

 

hair

bike

came

tune

 

stir

 

give

game

play

mind

hint

 

joke

 

line

head

frog

food

pure

 

cane

 

hole

date

 

 

 

 

 

 

 

 

35

 

English Alphabet

Words in English are formed by combinations of the 26 letters of the alphabet. This illustrated alphabet list focuses on vocabulary words we have used. Discuss the  meaning  of  these  words,  and  see  if  your  group  can  find  other  words  to  create    a different alphabet list.

 

 

Aa–abuse

 

Bb–book

 

Cc–care

 

 

 

Dd–doctor       Ee–equal         Ff–fees

 

 

 

Gg–gender

 

Hh–husband

 

Ii–invest

 

 

 

Jj–justice     Kk–kilogram       Ll–love

 

 

 

Mm–money

 

Nn–nurse

 

Oo–open

 

 

 

Pp–plan       Qq–quality     Rr–respect

 

 

 

Ss–school      Tt–teacher     Uu–uniform

 

 

 

Vv–value       Ww–wife    Xx–Xylophone

 

 

 

Yy–you          Zz–zero

 

 

ENGLISH SECTION:

PRACTICE THE  ENGLISH ALPHABET

Practice writing the alphabet letters. Then also practice writing the same words or different words on the lines below. (see examples)

 

 

Aa     Abuse

 

Bb     Book

 

Cc     Care

 

Dd     Doctor

 

Ee     Equal

 

Ff      Fees

 

Gg     Gender

 

Hh     Husband

 

Ii       Invest

 

Jj      Justice

 

Kk     Kilogram

 

 

 

Ll      Love Mm         Money Nn         Nurse

Oo     Open

 

Pp     Plan

 

Qq     Quality

 

Rr      Respect

 

Ss     School

 

Tt      Teacher

 

Uu     Uniform

 

Vv         Value Ww   Wife

Xx         Xylophone Yy     You

Zz     Zero

Unit 1: The Effects of War

OCIRA’ S STORY

READ

Ocira was an orphan because his parents were killed during Kony’s war. He started living in isolation which stopped him from studying. Life  became  very  difficult  for him because he had no friends. One day, he attended a youth conference that talked about his type of problem and it brought a change in his life.

 

SENTENCES

Ocira was an                because his parents were               during Kony’s war? Life became very                            for him because he had no             .

One day he                             a youth                                             .

 

 

 

WORDS FROM OCIRA’ S STORY

a        a   at   attended   about   had

o       orphan   of    one    from   for k    killed     Kony     kick     sick  st      started     stopped   studying

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

along  amount   among   attack on  or  order  often  store  form kid  kiss  back  sack   track   stuck        stick        stand      star

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • Who was Ocira?
  • What stopped Ocira from going to school?
  • What brought a change in Ocira’s life?
  • If you were Ocira, what would you do?

 

WORDS TO REMEMBER

isolation         problem        change       life        friends        youth        conference

 

YOUR COMMITMENT

Write the Words to Remember from above and all their meanings in Acoli.

 

 

 

 

40

Unit 2: Poverty

OPOBO’ S STORY

READ

Opobo is  a  lazy  man  with  five  children. He was a poor man with nothing to take care of his children. He then went to ask for help from his friend, Otim. Otim advised him to go back home and start farming to reduce poverty.

 

SENTENCES

Opobo is a                    man with                      children.

He then went to ask for                            from his friend                       .

Otim told him to go back                and start farming to reduce                     .

 

 

 

WORDS FROM OCIRA’ S STORY

p          poor    poverty

i           is    with    him    his

o          Opobo Otim go home

ar        start   farming   care

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

pack     people     pick     peace  in    instant    impact     itch  open    only      ocean      obey  car   star    are    argue

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • Who was Ocira?
  • What stopped Ocira from going to school?
  • What brought a change in Ocira’s life?
  • If you were Ocira, what would you do?

 

WORDS TO REMEMBER

isolation         problem        change       life        friends        youth        conference

 

YOUR COMMITMENT

Write the Words to Remember from above and all their meanings in Acoli.

 

 

 

 

 

 

41

Unit 3: Unrealistic Expectations

APIYO’ S STORY

READ

Apiyo had high desire for very good things which drove her to fall for a rich man. She was not aware that the man was a cripple because they were using only phone for communication. She eventually learned that the man was disabled. Later, she left him, changed her mind and started a new life.

 

SENTENCES

Apiyo had high                                for                                           things.

They were using only the                                   for                                           . Later, she left him,                          her mind and started a                             life.

 

 

 

WORDS FROM APIYO’ S STORY

i         high      life      mind      wife  l        later         learned      left th things the they that

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

I idle island  bride  tribe  alive  last leaf loan letter little lemon thanks  three  both  with together

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • Is it good to have very high expectations?
  • Is it wise to fall in love through social media without seeing each other?
  • What is the disadvantage of falling in love through social media?
  • What have you learnt from Apiyo’s story?

 

WORDS TO REMEMBER

high        expectations        desire       social media        phone       communication

 

YOUR COMMITMENT

Write four of the Words to Remember from above and a word that starts with the same letter.

 

 

 

 

42

Unit 4: Early Marriage

AKELLO’ S STORY

READ

Akello was an orphan who thought of going for early marriage to solve her problems. After some time, the man she went to had two children with her but later chased her away. Akello became confused because she could not take care of her children. She then joined youth group where she learned how to get money through poultry keeping.

 

SENTENCES

Akello   thought   of   going   for   early

                                       to solve her                                     .

Akello became                                because she                                                take care of her children.

She then joined a                                                          where she learned how to get                       .

 

 

WORDS FROM OCIRA’ S STORY

i       high   life   mind   wife c   confused   care   could ch children chased

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

I idle island  bride  tribe  alive  can candy come carry camp choose chicken chair chest church

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • Who was Akello?
  • What was the result of early marriage to Akello?
  • How can we help Akello?
  • What lesson have you learnt from Akello’s story?

 

WORDS TO REMEMBER

marriage            confused            care             money             youth             group

 

YOUR COMMITMENT

Write a sentence using two of the Words to Remember.

 

 

43

Unit 5: Poor Health

ODONG’ S STORY

READ

Odong was a boy of nineteen years old. He wanted to get married but unfortunately he got married to a girl who was HIV positive. He also got infected with HIV. Joining a youth group helped him not to despair, so he started a pork project.

 

SENTENCES

Unfortunately Odong got                         to a girl who was HIV       .

He also got                    with                  .

Joining a youth group helped him not to                                       , so he started a

                           project.

 

 

 

WORDS FROM ODONG’S STORY

w         wanted     was     with     who

p          positive poultry project group

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

wait   willing   what   when   where police plan process plastic plenty

 

 

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • Who was Odong?
  • What happened to Odong after marriage?
  • How can we help a person like Odong?
  • What lesson have you learnt from Odong’s story?

 

WORDS TO REMEMBER

unfortunately            married          HIV           positive          infected          despair

 

YOUR COMMITMENT

Write two sentences using terms from Words to Remember.

 

 

 

 

44

Unit 6: Ignorance

ONEN’ S STORY

READ

Onen is a boy who sails a boat to earn a living. One day, he used his skills to mend a hole in the boat. His boss, the boat owner, was very excited by this. He paid Onen extra money for his skills. But Onen, with his lack of knowledge, misused the money by drinking it and buying women.

 

SENTENCES

Onen was a casual                          who used to                           and

                                       boats.

The owner of the                             was very happy for what Onen did and he

                           him a lot of money.

He said                did what he                            did not know                          to do.

 

 

 

 

WORDS FROM ONEN’ S STORY

u          used   casual

o          to    do    who

ow      row    know

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

usual unity  utility  glue  tune  look cool book  spoon  moon  blow     grow     below   tomorrow

 

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • Why was Onen paid a lot of money?
  • In what way does having many skills help you?
  • What skills do you have?
  • What lesson have you learnt from Onen’s story?

 

WORDS TO REMEMBER

casual              labourer              skills               happy              paid              money

 

YOUR COMMITMENT

Write two sentences using terms from the Words to Remember.

 

 

45

Unit 7: Violence

AHAA’ S STORY

READ

Ayaa is a house wife who  is  twenty-  one years old and has two children. For many years she tolerated her husband because he used to beat her, and they never shared ideas. She reported this problem to her parents  and  her  in- laws. They later talked to Ayaa and her husband, and the husband changed to a good man.

 

SENTENCES

Ayaa is a                                                      who is 21 years old and has                 children. She                                        this  problem to her                                             and her in–laws. They later                                        to  Ayaa and her                                                   .

 

 

 

 

WORDS FROM AYAA’ S STORY

u          used      casual

o         to      do     who

ow      row      know

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

usual unity  utility  glue   tune  look cool book  spoon  moon  blow     grow     below     tomorrow

 

 

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • Who is Ayaa?
  • What kind of violence was in Ayaa’s home?
  • What did Ayaa do to bring peace and love into their home?
  • How can knowing your weaknesses and that of your friends help you?

 

WORDS TO REMEMBER

casual                   labourer                     skills                   happy                    paid                    money

 

YOUR COMMITMENT

Write two sentences using terms from the Words to Remember.

 

 

 

46

Unit 8: Substance Abuse

OCORA’ S STORY

READ

Ocora was a boy who had a friend called Okumu. Okumu belonged to a group of boys who used to drink, smoke, take opium and also lived recklessly. One day, Ocora was with this wrong group and he got so drunk that he started an affair with a girl related to him. Ocora’s parents strongly advised him, he accepted his fault and later changed his life and that of his friends.

 

SENTENCES

Ocora was a                 who had a                               called Okumu.

Okumu                          to a group of boys who used to                                  . Ocora’s                                  strongly                                           him.

 

 

 

 

WORDS FROM OCORA’S STORY

f           friend   fault   affair   life

b          below   boy

dr        drink   drunk   drugs

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

fast    fair     find     fire     family     fix best buy bring  belt  bet  bad  drive  drag  dress  drama   drastic

 

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • What happened in this story?
  • Why did Ocora start an affair with his relative?
  • Why did Ocora’s parents give him strong advise?
  • What lesson do we learn from this story?

 

WORDS TO REMEMBER

drink       smoke       opium       recklessly       wrong       drunk       affair       fault

 

YOUR COMMITMENT

Write two sentences using terms from the Words to Remember.

 

 

47

Unit 9: Lack of Respect

OJOK’ S STORY

READ

Ojok was a boy who had no respect for his parents. Because of this, his parents stopped sending him to school. One day, Ojok happened to attend youth conference where he learnt many good ideas. This made him change his life and his parents sent him back to school again.

 

SENTENCES

Ojok was a                    who had no                            for his                            . Because of this, his                          stopped sending him to                           . This                               him                                his life.

 

 

 

WORDS FROM OJOK’ S STORY

s          stopped   sending   school

m         made   many   him

 

WORDS WITH THE SAME  SOUND

same    subjects    stress   six   salary me   my    much                   man  mix            mean

 

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • Who was Ojok?
  • Why did Ojok become respectful?
  • In what way does attending youth conference help us?
  • What can we as youth learn from this story?

 

WORDS TO REMEMBER

school             lack             respect             good              ideas             conference

 

YOUR COMMITMENT

Write two sentences using terms from the Words to Remember.

 

 

 

 

 

48

Unit 10: Relationship between Youth and Their Families

OCORA’ S STORY

READ

Ayubu was an orphan who lived with her uncle. Her parents died when she was still a child in P.5. Ayubu’s uncle was rich so he continued paying her school fees. With time Ayubu, with her bad friends started living a life of pride. Ayubu’s teacher reported this to her uncle who talked to her and she later became a good girl again.

 

SENTENCES

                              was an                                   with                               uncle. Ayubu’s               was rich so he                        paying her school                  . Ocora’s teacher                               this to her                               who

 

 

 

WORDS FROM OCORA’S STORY

r          rich   reported   pride    her

m        made   many   him g           good girl    again tion    relationship

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

real   ripe   rent   radio   rather  me  my  much  man  mix  mean get go gather great gone expectation        action      nation

 

 

                                       to her.

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • What bad thing happened in this story?
  • Why did Ayubu’s uncle go to school?
  • What could Ayubu have done to improve her life?
  • If you were Ayubu, what could you have done to improve your life?

 

WORDS TO REMEMBER

child           uncle           time           school          fees           started          teacher

 

YOUR COMMITMENT

Write two sentences using terms from the Words to Remember.

 

 

49

Unit 11: Relationship between Youth and Other Organizations

AKOT’ S STORY

READ

Akot was still in primary six when her mother started forcing her to marry a rich man. She later left school but now she is in a big problem because the rich man has left her with two children. Both Akot and her mother cannot take care of these children.

Akot’s friends took her with them to a workshop where she learned new skills of making money by growing vegetables.

 

SENTENCES

Akot’s                           started                                   her to                   a rich man. She is in a big                         because the rich man has                        her with two                                .

She learned new          of                         money by growing                          .

 

 

 

WORDS FROM AKOT’ S STORY

v          vegetables    very

a          Akot    take   making   later

an        man    and   cannot

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

visit    various    vice     victim  ate   bake   state   fake   ache  ran    plan    demand   understand

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • In which class was Akot?
  • What is the result of forcing a girl for early marriage?
  • What bad thing did Akot’s mother did?
  • If you were Akot what would you have done to stop the problem?

 

WORDS TO REMEMBER

primary          forcing          caring          workshop         growing          vegetables

 

YOUR COMMITMENT

Write two sentences using terms from the Words to Remember.

 

50

Unit 12: The Rights of Youth

LAMUNU’ S STORY

READ

Lamunu was the oldest child in her class. Teachers were using bad language on her and her classmates were also laughing at her. That made her want to drop out of school and go for early marriage. She was unhappy and started looking for support when some well–wishers took her for skill training to support her.

 

SENTENCES

Lamunu was the                                child in her        .

That                 her to drop out of                     and go for                     marriage. She was                        and started                            for                                  .

 

 

 

WORDS FROM LAMUNU’S STORY

la         Lamunu   language   class ing    using laughing    looking igh  rights

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

lamp  last  land  clam  glamor  ring thing doing being  trying  light   bright   might   fright   high

 

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • What kind of a girl was Lamunu in her class?
  • Who were using bad language on Lamunu?
  • Why did Lamunu drop out of school?
  • What can you do to help such a person?

 

WORDS TO REMEMBER

language               support               classmates                rights               marriage

 

YOUR COMMITMENT

Write two sentences using terms from the Words to Remember.

 

 

 

51

Unit 13: Using Social Media in a Bad Way

AKANYO’ S STORY

READ

Akanyo is a student with a phone. She and her friends waste time watching bad videos.

One day, her teacher caught her watching bad pictures and strongly told her to stop using her phone in a bad way. Akanyo listened to her teacher and started studying hard.

 

SENTENCES

Akanyo is a                            with a

                                       .

One day, her teacher                      her watching bad                                      and strongly told her to stop.

Akanyo                         to her                            and started                            hard.

 

 

 

WORDS FROM AKANYO’S STORY

r          rich   reported   pride    her

m        made   many   him

g          good    girl    again

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

real   ripe   rent   radio   rather  me  my  much  man  mix  mean get     go     gather     great    gone

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • Who was Akanyo?
  • What was Akanyo and her friends doing?
  • What did the teacher do to Akanyo
  • What lesson do you learn from this story?

 

WORDS TO REMEMBER

uncle       time        school       fees       started       teacher       social       media

 

YOUR COMMITMENT

Write two sentences using terms from the Words to Remember.

 

 

52

Unit 14: Respect for God

LAKOP’ S STORY

READ

Lakop is an orphan who loves to pray to God for help. She does not go to school because of lack of money. At one time, a catechist felt pity on Lakop and took her for skill training. After six months, Lakop came back with skills which she also used to help other youth.

 

SENTENCES

                              is an orphan who

                              to                            to God for                          .

She does             go to school

                                       of lack of money.

Lakop               back with                         which she also used to                               youth.

 

 

 

WORDS FROM LAKOP’S STORY

r          rich   reported   pride    her

m        made   many   him

g          good    girl    again

 

WORDS WITH THE SAME SOUND

real   ripe   rent   radio   rather  me  my  much  man  mix  mean get     go     gather     great    gone

 

 

 

DISCUSSION QUESTIONS

  • Who is Lakop?
  • Why does Lakop not go to school?
  • In what way does prayer help us?
  • What lesson do you learn from this story?

 

WORDS TO REMEMBER

child                     uncle                     time                     started                     teacher

 

YOUR COMMITMENT

Write two sentences using terms from the Words to Remember.

 

 

53

 

| 54

Registration

Forgotten Password?

English